Początki współpracy Polski z CERN sięgają lat 60. XX wieku. Obecnie w strukturach organizacji pracuje ponad 250 polskich naukowców, którzy uczestniczą m.in. w konstrukcji, rozbudowie i eksploatacji detektorów oraz akceleratorów wchodzących w skład kompleksu akceleratorów CERN. Współpraca CERN z polską nauką to jednak nie wszystko – silnie rozwija się również kooperacja Europejskiej Organizacji Badań Jądrowych z naszym krajowym przemysłem.
Istnieje wiele przykładów na długą i owocną współpracę polskiego przemysłu z CERN. Pierwszymi z nich może być zakup przez Organizację zbiorników próżniowych do magnesów nadprzewodzących, wyprodukowanych przez firmy CHEMAR z Kielc i RAFAKO z Raciborza oraz dennic kriostatów od spółki METALCHEM z Kościan. Dostawy przemysłowe dla Europejskiej Organizacji Badań Jądrowych realizowane były też przez KrioSystem z Wrocławia oraz Turbotech z Płocka obejmując m.in. elementy kriostatów służących do testów prototypowych magnesów nadprzewodzących akceleratora LHC. W CERN działają również urządzenia wyprodukowane przez firmę ZPAS z Woliborza, które stworzyły szkielet do zabudowy kluczowych jednostek napędu Wielkiego Zderzacza Hadronów.
Do grona polskich firm współpracujących z CERN należy też zaliczyć Creotech Instruments, spółkę specjalizującą się w produkcji oraz dostarczaniu podzespołów oraz zaawansowanej technologicznie aparatury do instytucji badawczych, która wygrała m.in. przetarg CERN na dostawę zaawansowanych systemów elektroniki pomiarowej. W 2017 r., dzięki wygranej w otwartym konkursie, firma zawarła z CERN 3-letnią umowę ramową dotyczącą projektowania elektroniki pomiarowej, dzięki czemu stała się jednym z czterech w Europie centrów wspierających CERN w projektowaniu elektroniki dla przyszłych akceleratorów i eksperymentów z dziedziny fizyki wysokich energii działających przy Wielkim Zderzaczu Hadronów.
Długą i bogatą historią współpracy z CERN może pochwalić się wspominana już wrocławska spółka KrioSystem, realizująca zlecenia z zakresu niskich temperatur. Dostarczyła do Genewy m.in. urządzenia kriogeniczne pracujące w temperaturach -270 C służące do przeprowadzania badań naukowych w dziedzinie fizyki cząstek elementarnych oraz kriogeniczną skrzynie zaworową, która jest ważnym elementem infrastruktury akceleratora projektu HIE-ISOLDE. Zaprojektowane i wykonane przez spółkę urządzenie służy do rozdzielania i mieszania strumieni helu o skrajnie niskiej temperaturze rzędu -270 C, w warunkach wysokiej próżni.
Polskie firmy dokonują też udanych transferów technologii z CERN do przemysłu, czego przykładem jest spółka TECHTRA Sp. z o.o., która pozyskała od CERN licencję na produkcję i komercjalizację folii GEM (Gas Electron Multiplier), . Produkowane w Polsce folie są kluczowym elementem detektorów promieniowania nowej generacji, które coraz częściej są stosowane zarówno w CERN, jak i w innych ośrodkach naukowych. Obecnie TECHTRA jest jedynym komercyjnym producentem tych folii w Europie.
Dostawy do CERN realizowane są również m.in. przez firmy FORMAT, ZEC SERVICE czy Zakład Produkcji Doświadczalnej CEBEA z Bochni.
Warto dodać, że kwietniu 2019 roku odbyła się też pierwsza od 20 lat misja gospodarcza polskich firm dedykowana CERN, Poland@CERN 2019, zorganizowana przez Wrocławski Park Technologiczny oraz Narodowe Centrum Badań i Rozwoju. W ciągu 3 dni, ponad 20 firm i instytucji reprezentowanych przez ponad 60 uczestników wzięło udział w ponad 120 spotkaniach networkingowych. Zaledwie kilka miesięcy po misji widać jej pierwsze efekty – dzięki udziałowi w misji gdańska spółka SOFTCOM pozyskała nowe zlecenia.
O bieżących postępowaniach CERN, w których mogą brać udział polskie firmy informujemy na naszym portalu:
