Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego opublikowało Polską Mapę Infrastruktury Badawczej, która zawiera listę 70 kluczowych infrastruktur badawczych o najwyższym potencjale doskonałości naukowej, konsolidujących potencjał badawczy w dziedzinach istotnych dla rozwoju polskiej nauki oraz całego kraju. Zostały one wyłonione w oparciu o konkursową, konkurencyjną procedurę opartą na międzynarodowych standardach. Ministerstwo podkreśla, że na Mapie znalazło się 70 infrastruktur, z czego aż 65 trafiło na nią dzięki pozytywnej rekomendacji zespołu doradczego, a tylko 5 znalazło się na niej w związku z istniejącymi rządowymi zobowiązaniami międzynarodowymi. Dzięki temu pokazuje ona różnorodność i potencjał krajowej nauki.
Polska Mapa Infrastruktury Badawczej powstała po to, by nadać kierunek rozwojowi krajowych badań naukowych, które są kluczowym czynnikiem w utrzymaniu rozwoju w dynamicznie zmieniającym się świecie.
Bez badań naukowych prowadzonych na najwyższym poziomie niemożliwe jest zapewnienie odpowiedzi na te i inne wyzwania, jak również zrozumienie dynamicznie zmieniającego się świata. Dla doskonałości badań naukowych kluczowe znaczenie mają dwa elementy – odpowiedni kapitał ludzki oraz nowoczesna infrastruktura badawcza. Ten drugi element jest podwójnie ważny, gdyż bez niego nie jest możliwe kształcenie na odpowiednim poziomie przyszłych kadr naukowych i naukowo-technicznych.
Duże, strategiczne infrastruktury badawcze skupiają wokół siebie najlepszych badaczy oraz innowacyjne przedsiębiorstwa, co umożliwia rozwój gospodarczy oraz wzrost kapitału społecznego kraju. Posiadanie doskonałych laboratoriów, stosujących najwyższe standardy badań oraz kształcenia, stanowi zatem naszą rozwojową konieczność.
– czytamy w komunikacie MNiSW.
Mapa grupuje infrastruktury według klasyfikacji Europejskiego Forum Strategii ds. Infrastruktur Badawczych. Obejmuje ona sześć obszarów:
- nauki techniczne i energetyka,
- nauki o ziemi i środowisku,
- nauki biologiczno-medyczne i rolnicze,
- nauki fizyczne i inżynieryjne,
- nauki społeczne i humanistyczne,
- cyfrowe infrastruktury badawcze.
Na Mapie znalazły się obiekty z całej Polski zgłoszone przez uczelnie wyższe i różnorodne instytucje naukowe. Było wśród nich m.in. Narodowe Centrum Badań Jądrowych (NCBJ). Aż 7 propozycji przygotowanych przez NCBJ (w tym 4 projekty nowych krajowych struktur badawczych i 3 projekty udziału polskich naukowców zgrupowanych w konsorcjach kierowanych przez NCBJ w przedsięwzięciach międzynarodowych) zostało umieszczonych na mapie. Wśród propozycji Centerum są: budowa polskiego lasera na swobodnych elektronach PolFEL, budowa przy reaktorze jądrowym Maria nowego laboratorium badawczego, projekt NOMATEN CoRE oraz europejski eksperymentalny wysokotemperaturowy reaktor jądrowy chłodzony gazowym helem EUHTER, którego budowa miałaby stanowić wstęp do wprowadzenia technologii reaktorów wysokotemperaturowych do europejskiego przemysłu.
Przedsięwzięcia już zaawansowane to badania i rozbudowa infrastruktury europejskiego rentgenowskiego lasera na swobodnych elektronach European XFEL w Hamburgu oraz udział w obserwacjach Wielkiego Teleskopu do Synoptycznych Przeglądów Nieba (the Large Synoptic Survey Telescope), powstającego w Chile. To ostatnie urządzenie, na którym badania ma prowadzić m.in. kilkudziesięciu polskich naukowców, będzie w ciągu jednej nocy dostarczać tyle informacji (na temat odległych galaktyk, obiektów zmiennych, gwiazd …), ile zebrał w ciągu całego swojego czasu obserwacji największy istniejący obecnie przegląd galaktyk Sloan Digital Sky Survey (SDSS). Planuje się, że część tych danych będzie gromadzona i przetwarzana w Centrum Informatycznym Świerk w NCBJ. LSST ma rozpocząć prace już w przyszłym roku. Zupełnie nowym przedsięwzięciem jest projekt eksperymentu Hyper-Kamiokande. Eksperyment ten ulokowany w Japonii ma istotnie poszerzyć naszą wiedzę na temat neutrin – najsłabiej poznanych dotychczas cząstek Modelu Standardowego.
– czytamy w komunikacie Narodowego Centrum Badań Jądrowych.
Na mapie znalazł się również projekt Instytutu Fizyki Jądrowej im. Henryka Niewodniczańskiego Polskiej Akademii Nauk w Krakowie pt. „Badania w dziedzinie fizyki cząstek elementarnych z wykorzystaniem infrastruktury CERN”.
Choć umieszczenie projektu na Polskiej Mapie Infrastruktury Badawczej nie gwarantuje jego finansowania ze środków państwowych, to istotnie zwiększa szanse na uzyskanie niezbędnych do jego realizacji środków. Gratulujemy wszystkim ośrodkom, których inicjatywy znalazły się na tej prestiżowej liście. Mamy nadzieję, że wszystkie uda się realizować – bez wątpienia zwiększy to poziom konkurencyjności Polsku na rynku high-tech i w środowisku Big Science.
Pełna lista wybranych projektów znajduje się na stronie MNiSW:
