European X-ray Free Electron Laser, czyli Europejski Rentgenowski Laser na Swobodnych Elektronach to najpotężniejsze urządzenie badawcze tego typu na świecie. Jest to najbardziej zaawansowane przestrajalne laserowe źródło silnego promieniowania w zakresie rentgenowskim. Ten międzynarodowy projekt badawczy, zainicjowany w 2009 roku (gdy niemieckie Ministerstwo Edukacji i Badań Naukowych wydało zgodę na budowę lasera) w ośrodku badawczym DESY (Deutsches Elektronen-Synchrotron) w Hamburgu, zrzesza dziś naukowców, badaczy i inżynierów z całego świata, również z Polski. Otwarty jest również na współpracę z krajowymi przedsiębiorstwami.
The European XFEL zorganizowany jest jako spółka z ograniczoną odpowiedzialnością operująca wg prawa niemieckiego (GmbH), działająca non-profit, którą współtworzą międzynarodowi akcjonariusze. Są oni wskazywani przez władze państw, które zaangażowały się w tworzenie i wspieranie działalności European XFEL. Polskę w działalności XFEL reprezentuje Narodowe Centrum Badań Jądrowych, które jest jednym z największych instytutów naukowych w Polsce, dysponującym m.in. jedną z dwóch dużych infrastruktur badawczych w Polsce – jądrowym reaktorem badawczym Maria.
Choć funkcjonowanie European XFEL GmbH opiera się o zasady non-profit, wiąże się z wykorzystaniem ogromnego budżetu operacyjnego, wynoszącego ok. 117 milionów euro rocznie, który w formie zamówień może trafiać do krajowego przemysłu. Plany na przyszłość wraz z potrzebami wynikającymi z eksploatacji infrastrutktur XFEL generują szereg zamówień, które realizować mogą również polskie firmy i instytucje.
Zamówienia od European XFEL GmbH udzielane są na zasadach określonych w niemieckim i unijnym prawie dotyczącym zamówień publicznych. Wszystkie zapytania ofertowe, których wartość przekracza progi określone w unijnym prawie i określane są jako EU-wide tenders (powyżej 209 000 Euro dla produktów i usług oraz powyżej 5 225 000 euro dla prac konstrukcyjnych) ogłaszane są na stronie internetowej Tenders Electronic Daily (TED). Zapytania ofertowe dotyczące zamówień poniżej tej kwoty publikowane są na krajowej (federalnej) stronie internetowej Bundesanzeiger. Ogłoszenia można znaleźć również na stronie internetowej XFEL.
Szczegółowe zasady zamówień European XFEL
Zarządzaniem relacjami między European XFEL a przemysłem zajmuje się Industrial Liaison Office działające przy spółce. Jego rolą jest wyszukiwanie dostawców z sektora high-tech dla tego ośrodka Big Science, angażowanie europejskiego przemysłu w wykorzystywanie potencjału XFEL, ale też koordynowanie procesu powstawania patentów i licencji na podstawie wyników badań prowadzanych w ośrodku. Zajmuje się też wspieraniem tworzenia startupów wykorzystujących technologie pochodzące z European XFEL i procesu transferu wiedzy do firm i instytucji z państw go współtworzących.
