Przedstawiciele CERN i ESA podpisali umowę, która, skupiając się na kwestiach związanych działalnością w trudnych warunkach radiacyjnych, występujących zarówno w fizyce cząstek, jak i przestrzeni kosmicznej, wyznacza nowe obszary współpracy tych instytucji. Umowa dotyczy badań w środowiskach radiacyjnych, technologii i obiektów o potencjalnych zastosowaniach zarówno w systemach kosmicznych, akceleratorach cząstek, jak również innych eksperymentach związanych z fizyką cząstek.
Kontrakt wymienia szeroki wachlarz wspólnych działań CERN i ESA – od koordynacji projektów, przez ich współfinansowanie, wymianę personelu pomiędzy ośrodkami, po opracowanie listy specjalistycznych obiektów, które pozwolą badaczom z tych ośrodków Big Science na prowadzenie wspólnych działań badawczo-rozwojowych. W ramach kooperacji instytucje będą również wspierać doktorantów pracujących nad zagadnieniami związanymi z promieniowaniem, które mogą być przedmiotem zainteresowania obu instytucji.
Określono siedem projektów o wysokim priorytecie, które będą realizować wspólnie CERN i ESA. Jak podaje komunikat CERN, są to:
– high-energy electron tests;
– high-penetration heavy-ion tests;
– assessment of EEE commercial components and modules (COTS);
– in-orbit technology demonstration;
– “radiation-hard” and “radiation-tolerant” components and modules;
– radiation detectors, monitors and dosimeters;
– simulation tools for radiation effects.
W przypadku niektórych z tych aspektów osiągnięto już wstępne wyniki badań. Przykładowo w obiekcie CLEAR (CERN Linear Electron Accelerator for Research) / VESPER (The Very energetic Electron facility for Space Planetary Exploration missions in harsh Radiative environments) przeprowadzone zostały testy na potrzeby misji Europejskiej Organizacji Kosmicznej – JUICE (JUpiter ICy moons Explorer), w których trakcie symulowano środowisko, w jakim znajdzie się sonda badająca Jowisza i jego księżyce. Testy mające na celu analizę galaktycznego promieniowania kosmicznego przeprowadzono również w SPS North Area w CERN. Wspólne badania organizacji będą kontynuowane i rozwijane. Działania z tym związane będzie koordynować wspólny komitet CERN i ESA – CERN-ESA Committee on Radiation Issues.
Warto dodać, że obiekty badawcze, które pozwalają na przeprowadzanie badań z zakresu fizyki cząstek i symulacji warunków kosmicznych znajdują się również w Polsce. Jednym z nich jest Laboratorium Badań Nieniszczących Wrocławskiego Parku Technologicznego. Wyposażone jest w wysokoenergetyczny, akceleratorowy system do radiografii przemysłowej umożliwiający prześwietlanie dużych elementów (do 500 mm grubości stali) w celu obserwowania ich wewnętrznej struktury. Korzystając z akceleratora jako źródła wiązki elektronów lub promieniowania RTG, można realizować rozmaite prace badawczo-wdrożeniowe z zakresu zmian właściwości materiałowych (polimery, tworzywa sztuczne), symulacji niezawodności pracy i odporności na promieniowanie jonizujące materiałów lub całych urządzeń (np. elektronicznych), czy skuteczności sterylizacji mikrobiologicznej.
